Conceptsystemen

Conceptsystemen zijn gestructureerde verzamelingen van concepten die een domein beschrijven en ordenen. Ze bieden samenhang in terminologie en classificatie en dienen als basis voor communicatie, informatieopslag en gegevensuitwisseling. In tegenstelling tot losse lijsten nemen conceptsystemen relaties en semantiek op in een expliciete structuur.

Een concept omvat meestal een preferred term, synoniemen, definities en opmerkingen over de reikwijdte. Concepten hebben relaties met andere concepten, zoals bredere en engere termen (hiërarchische relaties), verwante concepten of deel-geheel relaties. Conceptsystemen zijn vaak georganiseerd in een conceptschema of -kader en kunnen metadata bevatten zoals unieke identifiers, notities en labels in meerdere talen.

Soorten en gerelateerde concepten: taxonomie, thesaurus en ontologie. Een taxonomie is hoofdzakelijk hiërarchisch opgebouwd; een thesaurus voegt niet-hiërarchische relaties en synoniemen toe; een ontologie formaliseert concepten en relaties met logische axioma’s. SKOS (Simple Knowledge Organization System) is een veelgebruikte standaard voor het modelleren van conceptsystemen als cont­rollervocabularia en conceptschemata.

Ontwikkeling en beheer: het domein afbakenen, concepten verzamelen, labels en definities vastleggen, relaties definiëren en controleren op inconsistenties. Aansluiting bij bestaande standaarden en meertaligheid worden vaak meegenomen. Regelmatig onderhoud is nodig om veranderingen in het vakgebied bij te houden; versiebeheer en governance-instrumenten zijn gebruikelijk.

Toepassingen en voordelen: beter toetsbare en herhaalbare tagging en metadata, verbeterde informatieopvraging en interoperabiliteit tussen systemen, en efficiëntere data-integratie. Uitdagingen zijn semantische drift, ambiguïteit en de kosten van onderhoud en governance.