Commandolijnen

Commandolijnen zijn invoerregeltjes waarmee gebruikers rechtstreeks commando's geven aan een computerprogramma of besturingssysteem. Via een terminal, console of shell wordt tekst ingevoerd en de uitvoer van het programma getoond. In het Engels wordt vaak gesproken van de command-line interface (CLI); het tegenovergestelde is de grafische gebruikersinterface (GUI). Een shell interpreteert de ingevoerde tekst, voert de bijbehorende taken uit en geeft feedback terug.

Terminologie: een terminal of console levert de omgeving waar de CLI draait. De combinatie van een terminal, shell en eventuele hulpmiddelen wordt meestal 'commandolijnomgeving' genoemd. Verschillende platforms gebruiken verschillende shells, zoals Bash en Zsh op Unix-achtige systemen, PowerShell en Command Prompt op Windows; op moderne systemen kan ook een cross-platform terminal zoals Windows Terminal, iTerm2 of GNOME Terminal voorkomen.

Geschiedenis en toepassingen: commandolijnen ontstonden in vroege computers en zijn nog steeds fundamenteel voor systeembeheer, softwareontwikkeling en automatisering. Ze bieden directe controle over bestanden, processen en netwerken. Voorbeelden van veelgebruikte commando's zijn: in Unix-achtige systemen ls, cd, pwd, cat, cp, mv, rm; in Windows dir, cd, echo, copy, del, mv. Geavanceerde tools omvatten tekstverwerking zoals grep/rg, sed en awk, en scriptingtalen zoals Bash-scripts of PowerShell-scripts.

Voordelen en nadelen: CLI maakt snelle en repeatbare taken mogelijk via scripts en batchprocessen, vereist weinig grafische middelen en is vaak krachtiger voor automatisering. Nadelen zijn een steilere leercurve en minder intuitieve visuele feedback.

Beveiliging en best practices: werk waar mogelijk met scripts en beperkte rechten, gebruik versiebeheer voor scripts, wees voorzichtig met destructieve opdrachten, en test commando's in een veilige omgeving.