Bewustzijn

Bewustzijn is een term uit filosofie en cognitieve wetenschappen die verwijst naar de subjectieve ervaring van de werkelijkheid en van zichzelf. Het omvat wat iemand voelt, waarneemt en denkt, evenals het vermogen om die ervaringen bewust te herkennen en te rapporteren. In vakliteratuur worden verschillende aspecten onderscheiden, zoals fenomenale bewustzijn (de kwalitatieve kenmerken van ervaringen) en access bewustzijn (informatie die beschikbaar is voor redenering en handelen).

De studie van bewustzijn strekt zich uit over filosofie, psychologie, cognitieve wetenschappen en neurowetenschappen. Filosofen behandelen vragen als wat het betekent om te ervaren en hoe ervaringen zich verhouden tot de hersenen, inclusief het zogenoemde harde probleem van bewustzijn. In de neurowetenschap wordt onderzocht welke hersennetwerken betrokken zijn bij waarneming, aandacht en zelfbewustzijn, en hoe veranderingen in alertheid het bewustzijn beïnvloeden.

Typen en concepten: fenomenale bewustzijn verwijst naar de subjectieve kwaliteit van ervaringen, zoals hoe iets aanvoelt; access bewustzijn verwijst naar informatie die beschikbaar is voor taal, redenering en planning; zelfbewustzijn duidt op het besef van zichzelf als een identificeerbaar subject.

Toepassingen en klinische aspecten: in de geneeskunde en ethiek wordt onderscheid gemaakt tussen volledig bewustzijn, somnolentie, coma, vegetatieve toestand en minimale bewustzijnsstatus. Diagnostiek kan onder meer de Glasgow Coma Scale gebruiken. Ethische en juridische vraagstukken rondom besluitvorming, identiteit en privacy hangen nauw samen met het begrip bewustzijn.