Bestandspermissies

Bestandspermissies zijn regels die bepalen wie toegang heeft tot bestanden en mappen en wat die toegang inhoudt. In veel Unix- en Linux-systemen geldt een drieledig model: de eigenaar (user), de groep (group) en anderen (others). Voor elk van deze categorieën kan men leesrechten (read), schrijfrechten (write) en uitvoerrechten (execute) toekennen. Bestandspermissies worden vaak weergegeven in symbolische vorm (r, w, x) of in octale cijfers zoals 644 of 755, waarbij elk cijfer de gecombineerde rechten voor owner, group en others vormt.

Bij bestanden bepaalt leesrecht of de inhoud kan worden bekeken, schrijfrecht of de inhoud kan worden gewijzigd, en uitvoerrecht doorgaans of een bestand kan worden uitgevoerd (voor programma’s). Bij directories geldt een uitvoerrecht ook om de inhoud van de directory te betreden. Daarnaast bestaan speciale bits zoals sticky bit, setuid en setgid, die gedrag van bestanden en processen kunnen beïnvloeden.

Beheer van permissies gebeurt meestal met opdrachten als chmod (wijzigen van rechten), chown (wijzigen van eigenaar) en chgrp (wijzigen van groep). Voor fijnmaziger controle kunnen ACL’s (Access Control Lists) gebruikt worden om per gebruiker of per groep aanvullende rechten te definiëren naast de basis POSIX-permissies.

Umask bepaalt welke rechten standaard worden toegewezen bij het aanmaken van nieuwe bestanden en directories. Beveiligingspraktijken adviseren om minimale rechten te geven die nodig zijn voor werking en samenwerking, en om gevoelige bestanden restrictiever te maken. Hoewel dit artikel primair op Unix-achtige systemen gericht is, bestaan op Windows-systemen vergelijkbare mechanismen gebaseerd op NTFS-ACL’s en inheritance.

Samengevat zijn bestandspermissies een fundamenteel mechanisme voor toegangscontrole dat de toegang tot bestanden en directories regelt via eigenaar, groep en anderen, met mogelijkheden voor uitbreiding via ACL’s en speciale bits.