Basisjaar

Basisjaar is een referentiejaar in statistische indexen en berekeningen die wordt gebruikt om prijzen, lonen, productie of andere economische grootheden over tijd te vergelijken. In een index krijgt het basisjaar meestal de waarde 100, en de indexwaarde in andere jaren geeft aan hoe veel de betreffende grootheid ten opzichte van het basisjaar is veranderd.

Door rebasing kan men een nieuw basisjaar kiezen, bijvoorbeeld 2015 of 2020. De absolute indexwaarden veranderen bij zo’n herijking, maar de relatieve veranderingen tussen jaren blijven consistent. Daardoor blijft de onderliggende groei of daling over tijd herkenbaar, terwijl de schaal van de index kan verschuiven.

Toepassingen zijn onder meer de consumentenprijsindex (CPI), loon- of uitkeringsindexering en toetreding van inflatiecorrecties in belastingregels of subsidies. Realistische berekeningen gebruiken de basisjaarindex om nominale waarden om te zetten naar reële waarden, zodat inflatiecorrecties meespelen bij vergelijkingen over tijd.

Het kiezen van een basisjaar beïnvloedt de interpretatie: een basjaar met een andere consumptiesamenstelling kan het indexverloop anders laten lijken. Daarom kiezen organisaties meestal een recent en representatief jaar en voeren periodiek een herijking (rebasing) uit zodat de index de huidige bestedingspatronen en prijsstructuur beter weerspiegelt.

Samengevat is basisjaar een cruciale referentie voor meten en vergelijken over tijd, waarmee inflatiecorrectie en relatieve groei mogelijk worden gemaakt.