Antyoksydanty

Antyoksydanty to związki chemiczne i enzymy, które chronią komórki przed oksydacyjnym uszkodzeniem. Działają poprzez neutralizowanie wolnych rodników i reaktywnych cząsteczek tlenowych, ograniczając stres oksydacyjny, który może prowadzić do uszkodzeń błon komórkowych, DNA i innych biomolekuł. Antyoksydanty występują zarówno naturalnie w organizmie (endogenne), jak i dostarczane są z pożywieniem (egzogenne). Działające enzymatycznie systemy antyoksydacyjne obejmują dysmutazę ponadtlenkową (SOD), katalazę i glutationperoksydazę. Nieenzymatyczne formy endogenne to na przykład glutation, koenzym Q10 i melatonina. Do antyoksydantów egzogennych zaliczamy witaminy (C i E), karotenoidy (np. beta-karoten, likopen), flawonoidy oraz inne związki obecne w roślinach i olejach roślinnych.

Źródła w diecie bogate w antyoksydanty to owoce, warzywa, orzechy, nasiona, zielona herbata, kawa, oleje roślinne. Dzięki nim organizm ma większe możliwości ochrony lipidów i DNA przed utlenianiem, co bywa związane z regulacją procesów zapalnych, starzenia się i ryzyka niektórych chorób przewlekłych, takich jak choroby sercowo-naczyniowe, neurodegeneracyjne i nowotworowe. Jednak badania naukowe nie potwierdziły w sposób jednoznaczny, że suplementy antyoksydantów przynoszą ogólne korzyści zdrowotne. W niektórych przypadkach wysokie dawki mogą być szkodliwe, na przykład beta-karoten u palaczy zwiększa ryzyko nowotworów, a długotrwała suplementacja witaminą E wiązała się z potencjalnym wzrostem ryzyka. W praktyce zaleca się czerpanie antyoksydantów przede wszystkim z zrównoważonej diety bogatej w różnorodne owoce i warzywa, a suplementacja powinna być prowadzona ostrożnie, zwłaszcza w wysokich dawkach.

Zobacz także: stres oksydacyjny, wolne rodniki.