zelfbeperkend

Zelfbeperkend is een bijvoeglijk naamwoord in het Nederlands dat verwijst naar iets dat zichzelf beperkt of in zichzelf limieten oplegt. Het duidt op zelfopgelegde grenzen om risico’s te beperken, schade te voorkomen of processen te sturen.

Etymologisch komt het woord van zelf (self) en beperkend (limiterend). Het wordt breed gebruikt in verschillende vakgebieden en kan zowel verwijzen naar menselijk gedrag als naar systemen en processen die vanzelf grenzen stellen zonder externe ingrepen.

In de psychologie en gedragswetenschappen wordt het gebruikt om zelfregulatie en zelfbeheersing te beschrijven: individuen passen interne regels toe om doelen te bereiken of verslaving en impulsiviteit te beperken. In ecologie en biologie kan zelfbeperking verwijzen naar groeidynamieken van populaties die door middelenbeschikbaarheid of interacties tijdelijk terugschroeven. In technologie en informatiebeheer komen zelfbeperkende systemen voor, bijvoorbeeld door ingebouwde veiligheidsmarges, rate limiting of automatische afkapwaarden die overbelasting voorkomen.

Toepassingen kunnen variëren van persoonlijke gedragskeuzes tot institutionele of autonome systemen. Zelfbeperking kan vrijwillig zijn, ingegeven door waarden of risico-aversion, maar ook door ontwerp of omgevingsvoorwaarden. Het begrip staat soms tegenover extern opgelegde beperkingen, zoals wetten, regels of toezicht.

Zie ook: zelfbeperking (het zelfstandig opleggen van grenzen), zelfregulering, zelfbeheersing, beperking.