werkwoordfrase

Een werkwoordfrase is de woordgroep die de verbale kern van een zin vormt. In het Nederlands bestaat de werkwoordfrase meestal uit een hulpwerkwoord (of een combinatie daarvan) en het hoofdwerkwoord, en kan hij bovendien het voltooid deelwoord, modale werkwoorden en negatie bevatten. De werkwoordfrase geeft tijd, aspect en modaliteit weer en bepaalt samen met de zinsvolgorde hoe de zin klinkt en wordt begrepen.

Componenten en varianten: De belangrijkste bouwstenen zijn: hulpwerkwoord(en) zoals hebben, zijn, kunnen, moeten, zullen, willen; het hoofdwerkwoord; in de voltooide tijd het voltooid deelwoord (bijv. gelezen, gegaan); modale werkwoorden; negatiepartikels zoals niet; en soms extra elementen zoals bijwoorden of infinitiefbetrekkingen. De exacte samenstelling varieert per tijd, aspect en constructie.

Woordvolgorde en voorbeelden: In een hoofdzin met een finite werkwoord staat de finite vorm meestal in de tweede positie, gevolgd door de rest van de werkwoordfrase. Voorbeelden: “Ik heb het boek gelezen.”, “Zij kan morgen komen.”, “Wij zullen naar huis gaan.” In bijzinnen geldt vaak dat de hele werkwoordfrase aan het einde staat of eindigt met het voltooid deelwoord: “dat ik het boek heb gelezen.” Separable werkwoorden geven vaak een afsplitsing van het prefix: “Ik sta om acht uur op.” In de voltooide tijd wordt de fr ase dan: “Ik ben opgestaan.”

Zie ook: modale constructies, voltooid deelwoord, scheidbare werkwoorden.