vroegdrukken

Vroegdrukken is een term uit de bibliotheekwetenschap en boekgeschiedenis die verwijst naar de oorspronkelijke of oorspronkelijke eerst verschenen druk van een werk. In deze context gaat het meestal om de eerste indruk of de vroege indrukken waarin het getoonde tekstbeeld, de typografie en de correcties zo dicht mogelijk bij de oorspronkelijke uitvoering liggen. Vroegdrukken worden vaak onderscheiden van latere herdrukken, edities met revisions of verbeterde drukgangen.

In de praktijk worden vroegdrukken geïdentificeerd aan de hand van bibliografische onderzoekers en kenmerken zoals de auteursnaam en titelpagina, paginering, lettertype, versieringen en randversieringen, drukkersmerken en de papierkwaliteit. Ook watermerken in het papier en de imprint (plaats en jaar van druk) spelen een belangrijke rol. Bij oude boeken kan er sprake zijn van meerdere staten of impressies van dezelfde editie, waarbij een vroege staat kenmerken kan bevatten die in latere staten zijn aangepast.

Het concept is nauw verbonden met de termen editie, staat en indruk. Een vroege druk kan de waardevolste voor verzamelaars zijn omdat deze dichter bij de oorspronkelijke tekst en vorm ligt. Tegelijkertijd kan een vroege druk varianten bevatten die in latere uitgaven zijn verhandeld of gecorrigeerd. In teksten met wijzigingen door de auteur of drukker in latere edities, biedt de vroege druk vaak een belangrijk inzicht in de tekstuele geschiedenis.

Samengevat verwijst vroegdrukken naar de vroegste drukversies van een werk, van cruciaal belang voor tekstkritiek, bibliografie en verzamelaars en vergt identificatie via typografische, paleografische en papieren kenmerken.