vergelijkend

Vergelijkend is een bijvoeglijk naamwoord en een participium van het werkwoord vergelijken. In de grammatica verwijst het naar de trap van vergelijking, ook wel de vergrotende trap genoemd, die wordt gebruikt om twee of meer zaken met elkaar te vergelijken. Het begrip komt zowel voor in taalbeschouwing als in algemene taalgebruik.

De vergrotende trap wordt in het Nederlands meestal gevormd door achter het bijvoeglijk naamwoord het achtervoegsel -er te plaatsen. Voorbeelden zijn groot → groter, snel → sneller, mooi → mooier. Bij éénlettergrepige woorden ontstaat vaak de -er-vorm; bij langere woorden of woorden met meerdere lettergrepen kiezen sprekers en schrijvers soms voor de vorm met meer, bijvoorbeeld mooier of meer interessant, afhankelijk van de context en stijl. Er bestaan ook onregelmatige vormen, zoals goed → beter en slecht → slechter.

In de taalwetenschap, en vooral in de tak die zich met structuur en veranderingen in talen bezighoudt, wordt vaak gesproken van de vergrotende trap en de overtreffende trap (de superlatief). De overtreffende trap geeft aan dat iets het meest iets is in vergelijking met anderen (bijv. het grootst). Naast de ad-hocvormen bestaan er ook vaste combinaties in uitdrukkingen zoals “meer mooi” (bij lange bijvoeglijke woorden) of “meest” in sommige stijlvormen.

Vergeleichende toepassingen zien we ook in de term vergeliikende taalkunde, een vakgebied dat talen vergelijkt om overeenkomsten en verschillen te begrijpen. In algemene zin duidt vergelijakend dus op iets dat te maken heeft met vergelijking en de wijze waarop eigenschappen worden vergeleken.