verbieden

Verbieden is een Nederlands werkwoord met de betekenis 'iets niet toestaan' of 'een verbod opleggen'. Het is transatief en kan een direct object volgen, bijvoorbeeld: de wet verbiedt vuurwerk, of in combinatie met een te-infinitief: het is verboden te roken. Het woord komt veel voor in juridische en maatschappelijke contexten, maar wordt ook in dagelijks taalgebruik gebruikt.

Conjugatie en vormen: in de tegenwoordige tijd is het ik verbied, jij verbiedt, hij/zij/het verbiedt, wij verbieden, jullie verboden, zij verbieden. De verleden tijd is ik verbood, jij verbood, hij verbood, wij verboden, jullie verboden, zij verboden. Het voltooid deelwoord is verboden, met de hulpwerkwoord hebben: ik heb verboden, jij hebt verboden, hij heeft verboden, wij hebben verboden. De gebiedende wijs is: verbied! (en voor jullie: verbiedt!). Het werkwoord kan ook met een infinitiefconstructie worden gebruikt, bijvoorbeeld 'verbieden te parkeren' of 'verboden te roken'.

Gebruik en nuance: verbieden geeft een formele, expliciete beperking aan. Het wordt vaak toegepast bij wetten, regels en officiële aankondigingen, maar ook in formele adviezen of waarschuwingen. Zinnen als 'Het is verboden hier te roken' of 'De verkoop van alcohol is verboden aan minderjarigen' zijn gangbaar. De term kan ook als bijvoeglijk naamwoord voorkomen in uitdrukkingen zoals 'verboden toegang', vooral op borden en signalering.

Synoniemen en tegenstellingen: synoniemen zijn niet toestaan en beletten, afhankelijk van de context. Het tegenovergestelde is toestaan of toelaten. Het werkwoord is gerelateerd aan het zelfstandige noun 'het verbod' (het verbod betekent de verboden maatregel). Etymologisch gezien is verbieden een Germanische woordgroep, verwant aan vergelijkbare constructies in andere talen; het is een veelgebruikt hoofdstuk in formele en semi-formele taal.