veiligheidsafsluitsystemen

Veiligheidsafsluitsystemen zijn systemen die automatisch afwijkingen in een proces of installatie detecteren en bij afwijkingen een veilige isolatie of uitschakeling van apparatuur bewerkstelligen. Het doel is om letsel, milieuschade en schade aan gebouwen of productiemiddelen te voorkomen door op tijd het gevaar te stoppen of af te wenden.

Een typisch veiligheidsafsluitsysteem bestaat uit sensoren die een procesvariabele meten, een logische verwerkingslaag (vaak een Safety Instrumented System, SIS) die de foutstatus beoordeelt en finales elementen zoals afsluiters, kleppen of actuatoren die het proces kunnen afsluiten of isoleren. Soms worden de functies ondersteund door alarmen en redundante kritieke componenten om betrouwbaarheid te vergroten. De werking berust op het principe van detectie, besluitvorming en acteren in een veilige modus.

Ontwerp en levenscyclus van veiligheidsafsluitsystemen omvatten een risicobeoordeling, specificatie van veiligheidsfuncties, en een safety lifecycle met ontwerp, implementatie, validatie, operationele bewaking en periodieke test- en onderhoudsactiviteiten. De betrouwbaarheid wordt uitgedrukt in veiligheidsniveaus (SIL 1 tot en met 4), afhankelijk van de risico’s. Een fail-safe benadering, redundantie en diagnosticering verhogen de kans dat de gewenste veiligheidsfunctie bij fault conditions blijft werken.

Toepassingsgebieden zijn onder meer de olie- en gasindustrie, chemische productiesector, energieopwekking en waterzuivering. Nationale en internationale normen zoals IEC 61508/61511 bepalen eisen voor functionele veiligheid, while ISO/IEC 62061 en specifieke sectorstandaarden aanvullende richtlijnen geven. Regelmatige verificatie, monitoring en onderhoud zijn essentieel om de veiligheidsfunctie effectief te houden.