ultrafijne

Ultrafijne is een Nederlands begrip dat wordt gebruikt om extreem kleine deeltjes of zeer fijn verwerkte materialen te beschrijven. De term is contextafhankelijk en heeft geen vaste, wetenschappelijke afbakening; hij duidt eerder een relatieve mate van fijnheid aan dan een strikt gedefinieerde grootteklasse.

In de wetenschappelijke literatuur zijn ultrafijne deeltjes meestal kleiner dan ongeveer 100 nanometer in diameter, maar de grens varieert per vakgebied. In sommige toepassingen worden ook iets grotere korrels als ultrafijn beschouwd, terwijl microscopisch kleine deeltjes als nanopartikels worden aangeduid. De praktische betekenis hangt af van productiemethoden, eigenschappen en doeleinden.

Ultrafijn materiaal wordt doorgaans gevormd door milling, pulveriseren, chemische synthese of precipitatie, en kan met verschillende instrumenten worden gekwantificeerd, zoals elektronenmicroscopie, dynamische lichtscattering en laserdiffraction. De interpretatie van maatverdelingen vereist context en referentiewaarden.

Toepassingen van ultrafijn materiaal komen voor in katalysatoren en metalen poeders, pigmenten en coatings met verhoogde dekking en doorstroom, farmacologische middelen en excipitia, cosmetica en filtratiesystemen voor lucht of water. In onderzoek dienen ultrafijne deeltjes als modelmaterialen voor studie van interacties op nanoschaal.

Hoewel ultrafijne deeltjes diverse voordelen bieden, brengen ze ook gezondheids- en milieukansen met zich mee. Inademing van ultrafijne stof kan leiden tot biologische beschikbaarheid, vandaar aandacht voor blootstelling, afscherming en regelgeving in industrie en onderzoek.