uitlokker

Uitlokker is een term die iemand aanduidt die anderen opzettelijk aanspoort, aanzet of uitlokt tot een bepaald handelen, meestal tot een strafbaar feit of tot ongeoorloofd gedrag. De uitlokker wordt gezien als degene die het proces van beslissen en handelen bij anderen in gang zet of vergroot, vaak door retoriek, manipulatie of dreiging.

Etymologisch komt uitlokker van het werkwoord uitlokken, waarin het loken of aantrekken van iemand wordt bedoeld. In alledaagse taal kan een uitlokker iemand zijn die anderen over de streep trekt, bijvoorbeeld om mee te doen aan een onrechtmatige daad of om een vergadertoon te veranderen in oproer. De term wordt zowel in juridische teksten als in dagelijkse media en discussies gebruikt.

In juridische context verwijst uitlokking vaak naar een handeling waarbij iemand bewust iemand anders aanzet tot het plegen van een misdrijf of strafbaar feit. In veel rechtssystemen kan uitlokking strafbaar zijn, en de uitlokker kan verantwoordelijk gehouden worden als medepleger of als medeplichtige, afhankelijk van de wetgeving en de betrokken jurisdictie. Het onderscheid met aanzetting en medeplegen varieert per rechtsstelsel, maar het gemeenschappelijke element is het intentioneel prikkelen of overtuigen van een ander tot een handeling.

Voorbeelden zijn onder meer een organisator van een demonstratie die publiekelijk oproept tot geweld, of iemand die een andere persoon aanspoort om een diefstal te plegen. De term kan zowel in criminologie als in politieke of sociale context worden gebruikt om iemand te betichten van het actief bevorderen van schadelijk gedrag.