theaterteksten

Theaterteksten verwijzen naar de geschreven tekst die ten grondslag ligt aan een theaterproductie. Een theatertekst bevat doorgaans dialoog tussen personages, aanwijzingen voor de acteurs en voor de regie, en aanduidingen voor setting en het verloop van de scènes. Soms bevat ze ook muzikale cues of geluidseffecten. In het Nederlands wordt meestal gesproken van toneeltekst of toneelstuk, waarbij theatertekst als overkoepelende term kan dienen voor scripts die bedoeld zijn voor het podium.

Vormen en structuur: theaterteksten komen in verschillende vormen, waaronder volledige toneelstukken met meerdere acts en scènes, een-akterstukken, monologen en cabareteske of revue-teksten. De kern bestaat uit aktafsplitsingen, een castlijst, settingbeschrijvingen en cues voor licht en geluid. Publicaties kunnen literaire versies zijn of complete scripts bedoeld voor repetities en productie.

Historische context: de theatertekst heeft een lange ontwikkeling doorgemaakt. In de Nederlandse en Vlaamse literaire traditie zijn oudere teksten uit de middeleeuwen, de Gouden Eeuw en daarna bewaard gebleven en bestudeerd. In de moderne praktijk fungeren toneelteksten als leidraad voor beiden: onderwijs en professionele productie, waarbij regie en prestaties vaak nieuwe interpretaties aan de tekst toevoegen.

Uitgave en rechten: theaterteksten worden gepubliceerd door uitgeverijen. Voor een uitvoering is toestemming en licentie nodig van de rechthebbenden of uitgever. Instellingen en gezelschappen beheren vaak collecties en archieven waarin scripts worden bewaard en beschikbaar gesteld voor studie, repetitie en publiek.

Relatie tot productie: de tekst dient als blauwdruk voor de productie, maar regisseurs, scenografen en acteurs brengen via regie-instructies, ontwerp en uitvoering eigen invullingen aan de tekst. Moderne toneelteksten worden regelmatig herzien en aangepast aan het publiek of actuele context.