temperatuursverandering

Temperatuursverandering verwijst naar langetermijnveranderingen in de gemeten temperatuur van de aarde, haar regio’s en systemen. Er is zowel natuurlijke variatie als menselijke invloed. Sinds de industriële revolutie is de mondiale gemiddelde temperatuur gestegen, met variërende opwarming per regio en duidelijke trends op wereldschaal.

Oorzaken: natuurlijke factoren zoals El Niño/La Niña en vulkanische gebeurtenissen beïnvloeden kortdurende temperaturen en regionale patronen. Menselijke activiteiten spelen een doorslaggevende rol op lange termijn door emissies van CO2, methaan en andere broeikasgassen, veranderingen in landgebruik en aerosolen. Feedbackprocessen zoals afname van albedo door smeltend ijs en toenemende waterdamp versterken de opwarming.

Metingen en indicatoren: temperatuur wordt gemeten als afwijking ten opzichte van een referentieperiode (bijv. 1850–1900). Instrumenten omvatten land- en oceaanmetingen en satellietgegevens. Belangrijke indicatoren zijn globale en regionale temperatuur, oceaantemperatuur, veranderingen in de cryosfeer en ijsmassa, en de temperatuur van oppervlakken en diepere-waterlagen.

Gevolgen: temperatuurveranderingen beïnvloeden weerspatronen en leiden tot extremen zoals hittegolven, droogte en overstromingen. Ze dragen bij aan het smelten van gletsjers en ijskappen en aan zeespiegelstijging, met impact op ecosystemen, landbouw en watervoorziening, en met uiteenlopende effecten voor verschillende regio’s.

Beleid en respons: monitoring, onderzoek en mitigatie staan centraal in zowel internationale als nationale strategieën. IPCC-rapporten geven robuuste inschattingen van trends en risico’s en benadrukken mitigatie van broeikasgassen, adaptatie van systemen en investeringen in wetenschap en infrastructuur. Toekomstige opwarming hangt af van de snelheid en omvang van menselijk handelen.