tellingstechnieken

Tellingstechnieken, of verteltechnieken, zijn de middelen die een verteller gebruikt om een verhaal te presenteren en betekenis te geven. Ze bepalen wat de lezer te zien krijgt, hoe gebeurtenissen verlopen en welke interpretaties mogelijk zijn. Veelvoorkomende technieken zijn selectie en ordening van details, vertelperspectief, tijd- en ruimtelijke structuur, tempo en stijl. Deze technieken komen voor in literatuur, journalistiek en beeldende media en dienen om informatie te sturen, spanning op te bouwen en karakters te presenteren.

Vertelperspectief beschrijft wie vertelt en wiens ogen de gebeurtenissen zien. Voorbeelden zijn een ik-verteller (eerste persoon, subjectief), een jij-verteller, een personale verteller (derde persoon met beperkte kennis) en een alwetende verteller (alwetend). Het perspectief beïnvloedt wat bekend wordt, welke details centraal staan en hoe betrouwbaar de vertelling is. Focalisatie is de technische term voor het beperken van zicht op gebeurtenissen tot wat een personage waarneemt of denkt.

Tijd en ruimte verwijzen naar de volgorde en duur van gebeurtenissen en de plaats waar ze zich afspelen. Tijdsverloop kan lineair zijn of niet-lineair met flashbacks en vooruitwijzingen. Vertelde tijd kan versnellen of vertragen via samenvatting of uitweiding. Ruimtelijke aanwijzingen, setting en beschrijving geven richting aan de waarachtigheid en stemming.

Structuur en stijl omvatten de opbouw van het verhaal (lineair, niet-lineair) en het gebruik van dialoog, beschrijving en stijlfiguren. Dialoog kan karakter tonen; beschrijvingen geven sfeer; beeldspraak kan thema ondersteunen. Het principe show versus tell ligt in de verhouding tussen wat zichtbaar wordt gemaakt en wat direct wordt verklaard. Deze technieken worden vaak gecombineerd en afgestemd op het genre, het medium en het publiek.