Tijd

Tijd is een fundamenteel concept dat dient om gebeurtenissen te plaatsen en de duur tussen gebeurtenissen te meten. In dagelijkse taal verwijst tijd naar het verleden, het heden en de toekomst, maar de ervaring van tijd verschilt van persoon tot persoon en cultuur.

Meten van tijd gebeurt met klokken en kalenders. De SI-eenheid van tijd is de seconde, gedefinieerd als de duur van 9.192.631.770 overgangen tussen twee hyperfijn-niveaus van het cesium-133 atoom. Een minuut bestaat uit 60 seconden en een uur uit 60 minuten; een dag telt 24 uren.

Historisch ontstond tijdmeting uit zonnewijzers en waterklokken, gevolgd door mechanische klokken met slingers. In moderne tijden wordt civiele tijd vastgesteld als kloktijd die door landen en regio's wordt gehanteerd, meestal gebaseerd op UTC.

UTC (Coordinated Universal Time) dient als wereldwijde referentie voor tijdzones, die meestal worden uitgedrukt als afwijkingen van UTC. Af en toe wordt aan het einde van een dag een extra seconde toegevoegd om UTC af te stemmen op de variatie in de aardrotatie; veel regio's passen ook zomer- of wintertijd toe.

Fysisch gezien is tijd in de relativiteit van Einstein geen absolute maat. Tijd is een dimensie in de ruimtetijd; snelheid en zwaartekracht kunnen tijd beïnvloeden via tijdsdilatatie en gravitationele vertraging. De richting van de tijd wordt vaak toegeschreven aan de toename van entropie, een concept dat bekendstaat als de pijl van de tijd.

Cultureel en praktisch is tijd ook verweven met kalenders en rituelen. De Gregoriaanse kalender wordt wereldwijd gebruikt; weken en maanden geven structuur aan lange termijn en sociale planning, terwijl kloktijd dagelijkse activiteiten ordent.