tekstbouw

Tekstbouw is de manier waarop een tekst is opgebouwd om betekenis over te brengen. Het omvat hoe ideeën zijn gerangschikt, hoe alinea’s worden gebruikt en hoe overgangen delen met elkaar verbinden. Doelgerichte tekstbouw helpt lezers de kern te begrijpen en de logica van de uitleg, het betoog of de beschrijving te volgen.

Veelvoorkomende bouwstenen zijn de inleiding, de kern en het slot. De inleiding introduceert het onderwerp en het doel van de tekst. De kern ontwikkelt de hoofdpunten of beschrijvingen en wordt vaak onderverdeeld in alinea’s met duidelijke kernzinnen. Het slot geeft een samenvatting, conclusie of aanbeveling. Aanzet tot samenhang komt tot stand door signaalwoorden en verbindingen tussen zinnen en alinea’s, en door herhaling van centrale termen.

Verschillende teksttypes hebben kenmerkende structuren. Uitleg- en informatieve teksten presenteren doorgaans feiten en samenhangende toelichtingen. Een betoog probeert de lezer te overtuigen met argumenten en tegenargumenten. Een beschouwing weegt verschillende standpunten af en laat ruimte voor nuance. Afhankelijk van doel en doelgroep kan de tekstordeningsstructuur variëren, bijvoorbeeld chronologie, opsomming of oorzaken-gevolgen.

Toepassing en verbetering van tekstbouw komen vaak neer op planning en revisie. Het maken van een schets of outline helpt bij de structuur. Een eerste versie wordt herzien op helderheid, met aandacht voor onderwerpzin, overgang en paragraaflengte. In het onderwijs wordt tekstbouw beoordeeld op heldere structuur, logische opbouw en afstemming op het teksttype.