stylistiek

Stylistiek, ook wel stylistics genoemd in het Nederlands, is het vakgebied dat de stijl van taal en teksten bestudeert. Het onderzoekt hoe woordkeuze, zinsbouw, ritme, toon, register en genre samen de betekenis en de beoogde werking van een tekst beïnvloeden. Stylistiek beslaat zowel taalwetenschappelijke als literaire vragen en kijkt naar zowel alledaagse taal als naar literaire teksten.

Het veld kent twee hoofddelen: linguïstische stylistiek en literaire stylistiek. Linguïstische stylistiek onderzoekt hoe taaleigenschappen sociale betekenissen en communicatieve doelen ondersteunen, bijvoorbeeld in gesproken en geschreven communicatie, media of reclame. Literaire stylistiek richt zich op hoe schrijvers stijlmiddelen, structuur en narratieve technieken inzetten om stem, perspectief en interpretatie van de lezer te sturen.

Methoden in stylistiek variëren van close reading en formele analyse tot corpusgestuurde benaderingen. Typische onderzoeksactiviteiten zijn het identificeren van stijlfiguren (zoals metaforiek, metonymie, alliteratie), het onderzoeken van zinslengte, syntactische patronen, woordkeuze en herhalingspatronen, en het analyseren van cohesie en coherentie. Toepassingen bevinden zich onder meer in literatuurkritiek, vertaalstudies, onderwijs en voorensisch linguïstiek, waar stijlkenmerken helpen bij auteurschap- of interpretatievragen.

Historisch gezien groeit stylistiek uit de retorica en de literaire kritiek en heeft het zich in de 20e eeuw ontwikkeld door invloed van linguïstiek, narratologie en discourse-analyses. Hedendaagse stylistiek gebruikt zowel kwalitatieve interpretatie als kwantitatieve, data-gedreven methoden om stijl te beschrijven, verklaren en vergelijken.