stoomlocomief

Een stoomlocomief is een locomotief die voortbeweging verkrijgt door een stoommachine. De stoom wordt opgewekt in een waterboiler (ketel) die wordt verwarmd door een vuur aan boord. De druk van de ontstane stoom duwt zuigers in cilinders, meestal gekoppeld aan drijfstangen en van daaruit aan de wielen. Het aangestuurde kleppenwerk regelt de toevoer van stoom naar de cilinders en de afvoer ervan, waardoor de beweging in de gewenste richting en met de juiste kracht ontstaat. Een kenmerkend geluid van stoomlocomotieven is het regelmatige pufferen van de uitlaatgassen.

Typen en ontwerpvarianten zijn onder meer de tenderlocomief, die kolen en water in een aparte tender meeslepert, en de tanklocomief, waarbij water en brandstof in tanks rondom de locomief worden vervoerd. Locomotieven verschillen ook in het aantal aangedreven wielen en in de wijze waarop de stuursneling en het kleppenwerk zijn uitgevoerd, met voorbeelden zoals eenvoudige en meer complexe (troc) systemen. Voor het vervoer van goederen en passagiers werden diverse wielverhoudingen en cabines toegepast, afgestemd op gebruiksdoel en inzetgebied.

Historisch gezien ontstonden stoomlocomotieven in de 19e eeuw en vormden decennialang de hoofdtechniek voor spoorvervoer. Ze bereikten hun hoogtepunt in de eerste helft van de 20e eeuw, maar werden daarna grotendeels vervangen door diesel- en elektrische locomotieven vanwege efficiëntie en onderhoudsvoordelen. Vandaag bestaan nog vele stoomlocomatieven in operationele staat op erfgoedspoorlijnen en toeristische ritten, waar ze bezoekers een beeld geven van vroegere spoorverkehrstechniek. In musea wordt de werking en bouw van stoomlocomatieven gedetailleerd getoond.