steekproefrepresentativiteitsbias

Steekproefrepresentativiteitsbias, ook wel bekend als sampling representativiteitsbias, is een bias die optreedt wanneer een steekproef niet representatief is voor de populatie waarover men conclusies wil trekken. Hierdoor kunnen schattingen van kenmerken, gemiddelden of verhoudingen vertekend zijn en niet generaliseerbaar naar de volledige populatie.

Oorzaken van deze bias zijn onder meer zelfselectie van respondenten, non-respons, gebruik van gemakkelijke of niet-willekeurige steekproefmethoden (bijvoorbeeld online panels of convenience samples), en demografische of sociaal-economische verschillen tussen respondenten en niet-respondenten. Ook ontwerpkeuzes zoals het verkeerde kader, onduidelijke vragen of beperkte inclusiecriteria kunnen bij dragen aan een ons representatieve steekproef.

De bias heeft gevolgen voor de externe validiteit van onderzoek en kan leiden tot verkeerde beleidsbeslissingen, marketinginzichten of wetenschappelijke conclusies. In het ergste geval worden bevindingen generaliseerbaar gemaakt naar populaties waarin ze niet van toepassing zijn, wat de betrouwbaarheid van studies ondermijnt.

Voorbeelden zijn onder meer opiniepeilingen die een bepaalde groep ondervertegenwoordigen (bijv. oudere inwoners zonder internet), of klinische studies die uitsluitend op specifieke patiëntengroepen zijn gebaseerd. Om steekproefrepresentativiteitsbias te verminderen, kunnen onderzoekers gebruikmaken van random sampling, stratified sampling, weighting en post-stratificatie, zorgvuldige responscampagnes, en transparante rapportage van steekproefkenmerken en response rates. Het is ook belangrijk om de mogelijke bias bij interpretatie en conclusies mee te nemen.