spierontspannend

Spierontspannend is een term uit de geneeskunde die verwijst naar middelen die de spierspanning en de activiteit van spieren verminderen. In de Nederlandse zorg spreken artsen doorgaans van spierontspannende middelen of spieraanklasserende middelen. Ze worden gebruikt bij pijn en spasms van de rug, nek of schouders en bij spasticiteit als gevolg van neurologische aandoeningen zoals een beroerte, hersenverlamming of multiple sclerose, hoewel de indicaties per middel kunnen verschillen.

Spierontspannende middelen kunnen centraal of perifeer werkend zijn. Centraal werkende middelen dempen het spierspanningsreflexsysteem in het centrale zenuwstelsel. Voorbeelden zijn baclofen (GABA-B receptor agonist), tizanidine (α2-adrenergigeceptor-agonist), diazepam (benzodiazepine), cyclobenzaprine, methocarbamol en carisoprodol. Perifere middelen beperken direct de spieractiviteit, bijvoorbeeld dantrolene dat de calciumvrijgifte in de spier beïnvloedt, en bij focal spasticiteit kunnen injecties met botulinumtoksine lokale spierspasms verlichten.

Omschrijving en gebruik: spierontspannende middelen worden doorgaans kortdurend gebruikt, vaak enkele dagen tot twee weken, omdat veel middelen sufheid veroorzaken en bij lang gebruik tolerantie of afhankelijkheid kan ontstaan. Ze dienen niet als pijnstiller op zichzelf en worden vaak gecombineerd met pijnstillers of ontstekingsremmers; daarnaast spelen niet-medicamenteuze behandelingen zoals fysiotherapie een belangrijke rol.

Veiligheid en bijwerkingen: veelvoorkomende bijwerkingen zijn slaperigheid, duizeligheid, droge mond en misselijkheid. Bij oudere patiënten kan coördinatieverlies en cognitieve achteruitgang optreden. Alcohol en andere sedatieve middelen versterken de sufheid. Het gebruik moet onder medisch toezicht blijven, met aandacht voor lever- of nierproblemen, zwangerschap en interacties met andere geneesmiddelen.