soortcomplexen

Een soortcomplex is een groep nauw verwante organismen waarvan de grenzen tussen soorten vaak onduidelijk zijn omdat ze sterk op elkaar lijken en omdat reproductieve isolatie beperkt of ontbreekt. De term wordt breed gebruikt in de biologie en is geen officiële taxonomische rang; het beschrijft eerder een toestand waarin de identiteit van afzonderlijke soorten nog nader onderzocht moet worden.

Kenmerken van soortcomplexen zijn onder meer cryptische morfologie (soortverschillen zijn met het blote oog of met standaard kenmerken weinig duidelijk), terwijl genetische data vaak een grotere diversiteit aan ondersoorten of cryptische soorten onthulleren. Ecologische factoren en biogeografische patronen kunnen eveneens aanwijzingen leveren over grensvlakvariatie binnen het complex. Delimitation van de soorten binnen een complex gebeurt meestal aan de hand van een integratieve aanpak die morfologie combineert met moleculaire data, reproductieve interacties, en ecologie.

Oorzaken en dynamiek van soortcomplexen zijn divers: historisch beperkte gene flow, chromosomale rearrangen, adaptieve divergentie in verschillende habitats, en regionale isolatie kunnen bijdragen aan het ontstaan van reproductief onderscheid. Vaak bestaan er hybriden of graduele overgangen tussen populaties, wat de definitieve taxonomische indeling bemoeilijkt.

Voorbeelden van bekende soortcomplexen zijn onder meer het Anopheles gambiae complex, een groep malariamuggen waarin verschillende dochterspecies moeilijk te onderscheiden zijn op basis van uiterlijk alone, en het Drosophila simulans- en Drosophila melanogaster-complex, die genetische en reproductieve verschillen baren ondanks uiterlijke gelijkenissen. Het begrip is belangrijk voor biodiversiteit, conservatie en epidemiologie, en vereist vaak integratieve taxonomie voor een nauwkeurige soortaanduiding.