sociaalepistemische

Sociaalepistemische (vaak gespeld als sociaal-epistemische) verwijst naar benaderingen die kennis en kennisverwerving plaatsen in een sociale context. Een sociaalepistemische kijk benadrukt hoe kennis wordt geproduceerd, gevalideerd en gedeeld binnen en tussen onderzoeksgemeenschappen, en hoe sociale factoren zoals macht, cultuur, vertrouwen en instituties de aannames en bronnen van betrouwbaarheid vormen.

Belangrijke thema's binnen de sociaalepistemische benadering omvatten de rol van getuigenissen en expertise, de dynamiek van consensus en dissent, en de manieren waarop sociale normen epistemische middelen toewijzen. Een centraal onderwerp is epistemisch onrecht: hoe groepen of individuen systematisch minder geloofwaardigheid of toegang tot kennis ervaren vanwege vooroordelen, en hermeneutisch onrecht: lacunes in gedeelde interpretatiekaders die bepaalde verhalen of ervaringen uitsluiten.

Historisch ontwikkeld binnen de analytische epistemologie en de sociologie van de wetenschap; belangrijke figuren zijn onder meer Alvin Goldman en Helen Longino, en binnen de feministische epistemologie. De benadering onderzoekt zowel individuele als collectieve kennisprocessen, zoals peer review, wetenschappelijke consensus en online informatie-ecosystemen.

Toepassingen: onderwijsbeleid, wetenschap en technologische innovatie, communicatiestrategieën en beleidsvorming; biedt kritiek op puur individueel rationalisme en benadrukt inclusie van minderheden en diverse stemmen bij kennisproductie.

Kritieken: er bestaat zorg over een mogelijk beroep op relativisme door sociale factoren, en over de spanning tussen sociale invloeden en claims op objectieve waarheid. Voorstanders pleiten daarom voor normen en mechanismen die epistemische rechtvaardigheid waarborgen en tegelijkertijd waarheidsvinding ondersteunen.