ruimtetijdperk

Ruimtetijdperk is een term uit de kosmologie die een grote fase in de geschiedenis van het universum aanduidt, waarin de toestand van ruimte-tijd en de inhoud van het heelal wezenlijk veranderen. Het begrip is verwant aan het Engelse cosmological epoch en wordt gebruikt om periodes te onderscheiden waarin bepaalde fysische omstandigheden domineren, zoals straling, deeltjes of nucleaire processen. In wetenschappelijke en populaire teksten fungeert het als een manier om de tijdlijn van het universum te structureren.

Belangrijke ruimtetijdperken, in volgorde van ontstaan, omvatten onder meer het Planck-tijdperk (t < 10^-43 s), de inflatieperiode (ongeveer 10^-36 tot 10^-32 s) en daarna de GUT- en electroweak-epoche. Later volgen de quark-hadron overgang, nucleosynthese (vroege minuten na de oerknal), recombinatie (ongeveer 380.000 jaar na de oerknal) en de daaropvolgende donkere periode met de opkomst van reionisatie van het heelal honderden miljoenen tot bijna een miljard jaar daarna.

Het huidige ruimtetijdperk omvat het tijdvak waarin sterren, planeten en complexe structuren bestaan en waarin ruimte-tijd-netwerk evolueert onder invloed van donkere energie. In de wetenschappelijke literatuur wordt vaker gesproken van kosmologische epochs of eras, maar ruimtetijdperk is in het Nederlands een begrijpelijke term die de opeenvolging van deze perioden aanduidt.