kosmologische

Kosmologische is een bijvoeglijk naamwoord dat betrekking heeft op het universum of op zaken die het heelal betreffen. Het woord komt voor in twee hoofdcontexten: de wetenschappelijke discipline kosmologie en filosofische discussies over het bestaan van het universum.

In de wetenschap verwijst kosmologie naar de studie van de oorsprong, structuur, samenstelling en evolutie van het heelal. Kosmologische modellen beschrijven de grootte en geschiedenis van het universum en proberen waarnemingen te verklaren met theorieën zoals inflatie, de uitdijing en de rol van donkere energie. Belangrijke waarnemingen zijn de kosmische achtergrondstraling, de beweging van sterrenstelsels en de structuur van de grote schalen van het heelal. De kosmologische constante Lambda, voorgesteld door Einstein, wordt tegenwoordig vaak geassocieerd met donkere energie en de versnelde uitdijing van het universum.

In de filosofie wordt kosmologisch gebruikt in argumenten die proberen een eerste oorzaak of noodzakelijke reden voor het bestaan van het universum aan te geven. Voorbeelden zijn het Kalam-kosmologisch argument en Leibniz’ principe van voldoende reden; deze argumenten worden bediscussieerd met betrekking tot causaliteit, tijd en mogelijke oneindige regressie.

Etymologisch komt kosmologisch van Grieks kosmikos, ‘van het universum’, via het Latijn en andere talen. Het woord verwijst naar de benadering die het universum als geheel bestudeert of ertoe blootlegt.