risicogedrag

Risicogedrag verwijst naar gedrag waarbij iemand bewust kiest voor handelingen die de kans op negatieve uitkomsten vergroten, zoals ziekte, letsel of sociale en financiële schade. Het wordt onderzocht in gezondheidswetenschappen, psychologie en sociologie om te begrijpen waarom mensen risico’s nemen en hoe dergelijk gedrag beïnvloed kan worden.

Veelvoorkomende domeinen zijn gezondheidsgerelateerd risicogedrag (roken, overmatig alcohol- of drugsgebruik, onveilige seksuele praktijken, ongezond eet- en bewegingspatroon), verkeersveiligheid (niet dragen van gordel, afleiding tijdens rijden, snel rijden) en andere veiligheidsrisico’s (bijvoorbeeld extreem sportief gedrag zonder maatregelen).

Determinanten van risicogedrag zijn meervoudig en wisselwerking tussen individuele factoren (leeftijd, geslacht, persoonlijkheid zoals sensatiezoekendheid), sociale invloeden (peers, familie, culturele normen) en omgevingsfactoren (toegankelijkheid, regelgeving, economische omstandigheden). Het inschatten van risico’s en de verwachte beloning spelen eveneens een rol.

Onderzoek naar risicogedrag maakt gebruik van zelfrapportage, observatie en longitudinale studies om patronen en gevolgen te beschrijven. Interpretaties moeten rekening houden met biases in waarneming en rapportage, en met culturele verschillen in wat als riskant wordt gezien.

Preventie en beleid richten zich op harm reduction, voorlichting, vaardigheidstraining (bijv. motivatie-interviews, cognitieve gedragstherapie) en omgevingsontwerp of regelgeving die risicofactoren verminderen. Het doel is gezonde keuzes te ondersteunen zonder stigmatisering of immoraliserende oordelen.