realiteitskaders

Realiteitskaders zijn interpretatieve modellen die individuen en groepen gebruiken om de werkelijkheid te begrijpen, te ordenen en ernaar te handelen. Ze bestaan uit overtuigingen, normen, waarden en aannames die bepalen wat als relevant, geloofwaardig of zorgelijk wordt gezien.

Ze ontstaan door socialisatie, opvoeding, beroepservaring, media en instituties, en worden verder gevormd en ondersteund door taal, onderwijs en politieke macht. Realiteitskaders zijn dynamisch en onderhevig aan contestatie; verschillende groepen kunnen uiteenlopende frames hebben die in tijd en context kunnen verschuiven.

Ze sturen perceptie: ze bepalen welke aspecten van een situatie worden benadrukt; ze legitimeren beslissingen; ze beïnvloeden wat wordt onderzocht, gepresenteerd en geloofd. In beleid, journalistiek, zorg en onderwijs beïnvloeden realiteitskaders wat als bewijs geldt en welke oplossingen als aannemelijk worden gezien.

Voorbeelden: in journalistiek kunnen frames de nadruk leggen op veiligheid, economische gevolgen of mensenrechten; in de gezondheidszorg beïnvloedt het frame van ziektepreventie de behandelingskeuzes; in onderwijs bepalen curricula welke geschiedenis en welke wetenschappelijke paradigma's als geldig worden beschouwd.

Realiteitskaders zijn verwant aan sociaal-constructivisme, frames en wereldbeelden en worden bestudeerd met methoden als discoursanalyse en frameanalyse. Kritiek wijst er echter op dat realiteitskaders misverstanden kunnen laten ontstaan en machtsverhoudingen verbergen, waardoor beleid en wetenschap beïnvloed kunnen worden.