randomfouten

Randomfouten zijn onvoorspelbare fluctuaties in metingen die het gemeten resultaat rondom de ware waarde laten bewegen. Ze ontstaan door inherente variabiliteit in meetprocessen, omgevingscondities en menselijke waarneming, en kunnen nooit volledig worden geëlimineerd. In tegenstelling tot systematische fouten die een meting voortdurend vervormen, leiden randomfouten tot spreiding rondom de ware waarde en geven ze onzekerheid aan het resultaar.

Bij herhaalde metingen is de spreiding rondom de ware waarde meestal modelbaar als een kansverdeling met als verwachting de ware waarde. Vaak heeft die verdeling een normale vorm. De grootte van randomfouten wordt uitgedrukt in de standaarddeviatie; de onzekerheid van het gemiddelde neemt af met toenemende steekproefomvang (standaardfout = σ/√n). In rapporten wordt vaak het gemiddelde gepresenteerd met een onzekerheidsmarge, bijvoorbeeld een 95% betrouwbaarheidsinterval.

Omgaan met randomfouten: door metingen te herhalen en het gemiddelde te nemen wordt de invloed van willekeurige fluctuaties verminderd. Het gebruik van nauwkeurigere instrumenten, betere omgevingscontrole en statistische analyse (zoals foutpropagatie en robuuste statistieken) helpt ook. Calibratie richt zich vooral op systematische fouten; randomfouten blijven bestaan, maar worden beheersbaar bij voldoende waarnemingen.

Voorbeelden zijn onder meer het meten van lengte met een liniaal waarbij aflezingen variëren, ruis in elektronische sensoren, en variatie in menselijke responstijden bij waarneming.