protractie

Protractie is een term die in verschillende vakgebieden voorkomt en verwijst naar een beweging naar voren of een uitbreiding. De precieze betekenis is afhankelijk van de context, maar gemeenschappelijk is dat iets verplaatst of vergroot wordt in een voorwaartse richting.

In de wiskunde en meetkunde duidt protractie op het proces van het meten en tekenen van hoeken met behulp van een gradenboog. Een protractor (gradenboog) is een instrument dat hoeken aangeeft en ordening biedt bij het bepalen van de grootte van een hoek. De term kan ook verwijzen naar het gebruik van de gradenboog zelf in onderwijs- en tekenpraktijken.

In de anatomie en fysiologie betekent protractie een naar voren bewegen van een lichaamsdeel in het horizontale vlak. Voorbeelden zijn protractie van de kaak (mandibulaire protractie), waarbij de onderkaak naar voren scharniert, of protractie van het schouderblad (protractie van scapula), waarbij het schouderblad langs de ribbenkast naar voren beweegt. Deze bewegingen staan vaak in contrast met retractie, waarbij delen naar achteren bewegen.

In de tandheelkunde en orthodontie verwijst protractie naar het naar voren bewegen van tanden in de kaak, bijvoorbeeld om een ruimte te openen of te sluiten na bewerkingen zoals extracties. Protractie kan met verschillende orthodontische apparaten worden gestimuleerd, waaronder braces en elastische koorden, met als doel de stand en verhouding van tanden en kaak te verbeteren.

Etymologisch komt protractie van Latijn protractus, van protractus, hetgeen “uitrekken” of “naar voren trekken” impliceert. In veel vakgebieden wordt de term gebruikt als vertaling of aangrenzende concept voor forward-moving acties.