podwzgórzem

Podwzgórze to struktura mózgu położona poniżej wzgórza i stanowiąca część międzymózgowia. Znajduje się na dnie III komory i tworzy kluczowy węzeł dla utrzymania homeostazy organizmu. Współdziała z przysadką mózgową w ramach układu podwzgórzowo-przysadkowego, przekazując sygnały hormonalne i nerwowe.

Funkcje podwzgórza obejmują regulację układu autonomicznego oraz odpowiedzi endokrynnej: termoregulację, pragnienie, łaknienie i masę ciała, sen oraz rytmy dobowo-wazowe, reakcje stresowe oraz zachowania reprodukcyjne i emocjonalne. Neurony w podwzgórzu wytwarzają hormony uwalniające i hamujące, które kontrolują wydzielanie hormonów przysadki przedniej (np. TSH, ACTH, GH, PRL, LH, FSH). Ponadto magnocelularne neurony produkują oksytocynę i antydiuretyczny hormon (ADH), które trafiają do tylnego płata przysadki i są uwalniane do krwi.

Podwzgórze zawiera liczne jądra odpowiedzialne za poszczególne funkcje, a także regiony zaangażowane w termoregulację, regulację łaknienia i energii, a także utrzymanie rytmów okołodobowych. Posiada bogate połączenia z układem limbicznym oraz z pniem mózgu, co umożliwia integrację procesów emocjonalnych, motywacyjnych i autonomicznych.

Znaczenie kliniczne: zaburzenia podwzgórza mogą prowadzić do zaburzeń temperatury ciała, apetytu, snu i równowagi hormonalnej. Guzowate zmiany, urazy lub inne dysfunkcje w okolicy podwzgórza mogą objawiać się m.in. diabetes insipidus, zaburzeniami wzrastania, miesiączkowania i gospodarki masą ciała.