dysfunkcje

Dysfunkcje to zaburzenia lub upośledzenia funkcjonowania określonych układów, narządów, procesów lub systemów, które prowadzą do ograniczenia lub zakłócenia prawidłowego działania. Pojęcie ma szerokie zastosowanie w wielu dziedzinach i nie musi oznaczać pełnej choroby; często odnosi się do stanów przejściowych, przewlekłych albo trudnych do zdefiniowania. Nazwa pochodzi od łacińskiego dys- (zły) i functio (funkcja).

W medycynie i biologii dysfunkcje opisują obniżoną funkcję narządów (np. dysfunkcja serca, dysfunkcja nerek), zaburzenia procesów enzymatycznych lub hormonalnych, a także zaburzenia poznawcze w neuropsychologii oraz dysfunkcje seksualne. Mogą mieć charakter przewlekły lub epizodyczny, być wynikiem chorób, urazów lub starzenia się.

W inżynierii i informatyce dysfunkcje odnoszą się do zaburzeń w działaniu urządzeń, systemów lub oprogramowania, ograniczających ich zdolność do wykonywania zamierzonych funkcji. Mogą wynikać z błędów projektowych, zużycia, uszkodzeń sensorów, błędów komunikacyjnych czy algorytmicznych. Termin często bywa synonimem usterki lub awarii, jednak częściej odnosi się do partialnej utraty funkcji.

W naukach społecznych dysfunkcje to negatywne lub niezamierzone skutki funkcjonowania systemów społecznych. W socjologii i psychologii organizacyjnej używa się ich do opisu negatywnych konsekwencji funkcjonowania instytucji, takich jak nadmierna biurokracja, konflikty między działami, czy nierówności strukturalne.

Diagnoza i interwencje zależą od kontekstu: w medycynie—diagnostyka kliniczna i leczenie, w inżynierii—diagnostyka i naprawa techniczna, w naukach społecznych—analiza procesów organizacyjnych i reformy. Celem jest przywrócenie funkcji i ograniczenie negatywnych skutków.