partitioncoëfficiënt

Partitioncoëfficiënt is een maat voor de verdeling van een stof tussen twee niet-mengbare vloeistoffen bij evenwicht, meestal tussen octanol en water. De waarde wordt gedefinieerd als K = c_octanol / c_water, waarbij c_octanol en c_water de concentraties van de stof in de respectievelijke fasen zijn bij een specifieke temperatuur (vaak 25 °C). De logaritmische vorm, logP, wordt veel gebruikt en is gedefinieerd als log10(K). In de milieukunde en farmacologie staat Kow vaak centraal als maat voor lipofiliciteit of hydrophobiciteit van een neutraal molecuul.

Voor ioniseerbare verbindingen kan de verdeling echter sterk afhangen van de pH; daarom wordt meestal logD(pH) gebruikt, die rekening houdt met de verdelingscoëfficiënten van alle aanwezige ionische en ongeprotoneerde vormen.

Meetmethoden voor de partitioncoëfficiënt omvatten de klassieke shake-flask-methode, waarbij een stof tussen twee immiscibele fasen wordt geschud totdat evenwicht is bereikt en de concentraties in beide fasen worden bepaald. Moderne laboratoriumtechnieken zoals HPLC worden gebruikt om de concentraties nauwkeurig te meten. Daarnaast bestaan er in silico schattingen op basis van fragmentgebaseerde modellen en QSAR-methoden, die snelle, zij het minder nauwkeurige, voorspellingen leveren.

Toepassingen van partitioncoëfficiënten zijn onder meer het beoordelen van lipofiliciteit, biologische beschikbaarheid, membranen permeatie, ecotoxicologie en de milieuverspreiding van verbindingen. Hoe hoger de partitioncoëfficiënt, hoe groter de neiging om zich in organische fasen en biologische weefsels op te hopen, wat vaak samenhangt met lagere wateroplosbaarheid en mogelijk bioaccumulatie.

Beperkingen: de waarde is afhankelijk van de gekozen oplosmiddelen, temperatuur, zoutgehalte en pH; daarom is de partitioncoëfficiënt een relatieve maat en geen universele eigenschap van een stof.