oskrzelików

Oskrzeliki (ang. bronchioles) to drobne drogi oddechowe o średnicy poniżej 1 mm, pozbawione chrząstki i gruczołów. Stanowią końcowy odcinek drzewa oskrzelowego i prowadzą powietrze do części oddechowej płuc, gdzie zachodzi wymiana gazowa. Wyróżnia się oskrzeliki przewodzące (terminalne), oddechowe oraz odcinki przejściowe prowadzące do przewodów i woreczków pęcherzykowych. Ściana oskrzelików zbudowana jest głównie z mięśni gładkich, błony sprężystej i jednowarstwowego nabłonka oddechowego lub czeżkowego; w odcinkach końcowych pojawiają się pojedyncze pęcherzyki płucne umożliwiające częściową wymianę gazów.

Główną funkcją oskrzelików jest regulacja oporu dróg oddechowych i rozkładu przepływu powietrza w obrębie płuc. Światło oskrzelików utrzymują siły sprężyste tkanki płucnej i napięcie mięśni gładkich; zwężenie w odpowiedzi na bodźce cholinergiczne lub mediatorzy zapalne zwiększa opór przepływu. W wyściółce obecne są głównie komórki oddechowe typu I, komórki oddechowe typu II (produkujące surfaktant) oraz komórki Klarhausena (klubu), pełniące funkcje wydzielnicze i detoksykacyjne.

Klinicznie oskrzeliki są często miejscem zmian zapalnych i obturacji. Wirusowe zapalenie oskrzelików, zwłaszcza RSV, dotyczy głównie niemowląt i objawia się świstem, tachypnoe i trudnościami w karmieniu. Przewlekłe procesy, takie jak bronchiolitis obliterans po przeszczepach, poinfekcyjne czy związane z toksycznymi gazami, prowadzą do włóknienia i trwałego zwężenia. Astma i przewlekła obturacyjna choroba płuc obejmują zwłaszcza drobne drogi oddechowe; wczesne zmiany obejmują zapalenie i remodelowanie tkanek. Rozpoznanie opiera się na obrazowaniu wysokiej rozdzielczości (HRCT) i badaniach czynnościowych; leczenie zależy od etiologii i obejmuje bronchodilatory, glikokortykosteroidy, leki przeciwzapalne oraz wspomagające podawanie tlenu.