opweging

Opweging is het proces van het toekennen van betekenisvolle gewichten aan verschillende factoren, criteria of gegevens om een besluit, berekening of beoordeling te sturen. De term is afgeleid van het werkwoord wegen en het voorvoegsel op-, wat het idee van tegen elkaar afwegen benadrukt. In de praktijk kan opweging slaan op zowel data‑analyse als juridische of beleidsmatige afwegingen van belangen.

In statistiek en data-analyse verwijst opweging naar het toekennen van gewichten aan observaties of variabelen, zodat sommige elementen zwaarder meetellen in een uitkomst. Voorbeelden zijn gewogen gemiddelden, steekproefgewichten en gewogen regressiemodellen zoals Weighted Least Squares. In informatiebeheer en tekstverwerking speelt tf-idf‑weging een rol bij het bepalen van de relevantie van woorden.

In het juridisch en beleidsdomein wordt gesproken van opweging of afweging van belangen. Hierbij worden tegenstrijdige rechten, plichten en risico’s op basis van criteria zoals proportionaliteit, ernst en waarschijnlijkheid tegen elkaar afgewogen om tot een beslissing te komen.

Het proces omvat doorgaans het bepalen van relevante criteria, het toekennen van expliciete gewichten, en het toepassen van deze gewichten op een samenvattende maat of besluit. Het vereist transparantie over de gekozen weging en gevoeligheidsanalyse, omdat subjectieve keuzes en data‑kwaliteit de uitkomsten kunnen beïnvloeden.