multidimensionaliteit

Multidimensionaliteit is een eigenschap van verschijnselen of verzamelde data waarbij meerdere dimensies of aspecten tegelijk relevant zijn. In de wiskunde verwijst het naar ruimten met meer dan drie afmetingen, zoals de n-dimensionale Euclidische ruimte (R^n). In de empirische wetenschappen en data-analyse duidt het op datasets waarin elk kenmerk een dimensie vormt en samengevatte informatie niet toereikend is zonder rekening te houden met meerdere variabelen.

In de statistiek en datawetenschap worden multidimensionale data vaak geanalyseerd met technieken zoals dimensionale reductie (PCA, factoranalyse, t-SNE, UMAP) en met multidimensionale schaalmodellen. Deze benaderingen proberen verbanden tussen dimensies te identificeren en de belangrijkste variatie in de data te vatten, zonder afbreuk te doen aan interpretatie.

In de psychologie en sociale wetenschappen worden constructen vaak als multidimensionaal beschouwd. Intelligentie, welzijn of klanttevredenheid kunnen bestaan uit meerdere factoren of dimensies die samen een breed begrip vormen. Meetinstrumenten en validiteit bevestigen doorgaans dat de dimensies onafhankelijk zijn maar wel samenhangen.

In informatica en cognitive science spelen multidimensionale modellen een rol in machine learning met hoge-dimensionale ruimten, waar de curse of dimensionality en overfitting uitdagingen vormen. Tegelijk bieden multidimensionale analyse en ruimtelijke representaties diepte, nuance en betere voorspellingen bij theoriebevestiging, segmentatie van doelgroepen en evaluatie van complexe systemen.