monitorbaar

Monitorbaar is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord dat aangeeft dat iets kan worden gemonitord, gemeten of gevolgd met behulp van gegevens of toezicht. De term is afgeleid van monitoren, dat op zijn beurt uit het Engels komt. In het dagelijks taalgebruik wordt monitorbaar vooral toegepast op systemen, processen en gegevensstromen waarvan de status, prestaties of conformiteit inzichtelijk zijn.

Toepassingsgebieden zijn onder meer informatietechnologie, bedrijfsvoering, productie, logistiek en milieubewaking. Een monitorbaar systeem registreert relevante gebeurtenissen via logs, metriekdata en tracing, en levert tijdstempels, drempels en rapportages. Doel is tijdig signaleren van afwijkingen, trends en mogelijke incidenten.

Veelvoorkomende criteria voor monitorbaarheid zijn: beschikbaarheid van meetpunten, instrumentatie en toegankelijke data, duidelijke definities van metrics en doelstellingen, en de mogelijkheid om data te transformeren naar dashboards en alerts. In de IT-literatuur wordt dit wel aangeduid als observability, oftewel waarneembaarheid van het systeem, waarbij metrics, logs en traces samen zorgen voor inzicht.

Beperkingen en aandachtspunten zijn onder meer datakwaliteit, meetbias, privacy- en beveiligingsrisico’s, en overhead door monitoring op systemen. Te veel of onduidelijke metingen kunnen misleidend zijn. Desondanks blijft monitorbaarheid een kernconcept bij kwaliteitscontrole, naleving van regelgeving en operationeel beheer, omdat het betrouwbare, tijdige informatie oplevert over de toestand van een systeem of proces.

---