metacommentaren

Metcommentaren zijn commentaren die reflecteren op het commentaar zelf of op de manier waarop een tekst is opgebouwd en geïnterpreteerd. Ze kunnen voorkomen in literaire praktijken, academische publicaties en media-­contexten, en richten zich op hoe de lezer de tekst moet benaderen.

In de literatuur en fictie verschijnen metcommentaren vaak als zelfreflexieve opmerkingen van sprekers of vertellers, als frames of als noten die de vertelpositie toelichten. In academische teksten dienen ze als methodologische notities: ze verduidelijken de uitgangspunten, laten de grenzen van een analyse zien en geven aan hoe het argument gevolgd moet worden. In populaire media kunnen ze als zelfobservaties optreden of als humoristische, kritische verwijzingen naar de vertelwijze.

Doel en functie van metcommentaren zijn onder meer het verhelderen van leesstrategie en interpretatie, het expliciteren van aannames en beoordelingscriteria, en het tonen van de constructie van de tekst. Ze helpen lezers om reflexief met de inhoud om te gaan en geven inzicht in de analyse- of vertelwijze. Daarnaast kunnen ze de relatie tussen auteur, tekst en publiek versterken door transparant te maken hoe meaning wordt geproduceerd.

Relatie tot andere concepten: metcommentaren staan vaak in de traditie van metafictie, meta-narratief en frame-vertelling, en worden gezien als een vorm van discursieve zelfreflectie. In Nederlandse en Vlaamse theorieën worden ze gebruikt om de manier waarop een tekst constructie en interpretatie mogelijk maakt kritisch te onderzoeken.