mediaafhankelijk

Mediaafhankelijk is een term uit de sociologie en communicatiewetenschap die verwijst naar de mate waarin individuen, groepen of organisaties afhankelijk zijn van media voor informatie, normen en besluitvorming. In die context kan afhankelijkheid informatief zijn (men leunt op media voor feiten en actuele gebeurtenissen) en sociaal-cultureel (media vormen opinies, normen en identiteiten). De term wordt vaak gebruikt in combinatie met media-afhankelijkheid en sluit aan bij de media-afhankelijkheidstheorie van Ball-Rokeach en DeFleur (1976), die stelt dat de invloed van media afhankelijk is van iemands informatiebehoefte en de beschikbaarheid van alternatieve informatiekanalen.

Factoren die mediaafhankelijkheid bepalen, zijn onder meer toegang tot media, digitale vaardigheid, vertrouwen in bronnen en de betrouwbaarheid van informatie, en de mate van onzekerheid in de omgeving. Algorithmische personalisatie en herhaling van onderwerpen kunnen leiden tot versterkte afhankelijkheid doordat gebruikers minder diverse bronnen raadplegen. De gevolgen van mediaafhankelijkheid variëren: het kan bijdragen aan geïnformeerde besluitvorming en maatschappelijke betrokkenheid, maar ook aan bevooroordeelde percepties, polarisatie en kwetsbaarheid voor mis- en desinformatie.

Onderzoekers meten mediaafhankelijkheid vaak met enquêtes die peilen naar informatiebehoefte, mediagebruik, waargenomen betrouwbaarheid en de rol van media in beslissingen. Kritieken benadrukken dat media-afhankelijkheid niet uniform is en varieert met mediageletterdheid, onderwijsniveau en sociale context. Het begrip is verwant aan thema’s zoals agenda-setting, framing, selectieve blootstelling en mediageletterdheid en is relevant voor hedendaagse platformecosystemen en crisiscommunicatie.