literatuurvertaling

Literatuurvertaling is het vakgebied dat literaire werken uit de ene taal omzet in een andere taal, met als belangrijkste doel de literaire kwaliteit en de artistieke intentie van de brontekst zo veel mogelijk te behouden. Het omvat doorgaans romans, poëzie, korte verhalen, essays en dramateksten. In tegenstelling tot technisch of journalistiek vertalen ligt de focus bij literatuurvertaling op stijl, toon, register en stem, naast nauwkeurigheid en begrijpelijkheid.

Proces en aanpak variëren per tekst, maar doorgaans begint men met een grondige lectuur en analyse van de brontekst, gevolgd door onderzoek naar de culturele context. Een eerste vertaling wordt opgesteld en daarna herzien, vaak in overleg met redacteurs en, indien mogelijk, de auteur. Bij poëzie ligt extra nadruk op klank, ritme en beeldspraak, terwijl bij proza de spanningsopbouw en de stem van de verteller centraal staan. Vertalers maken keuzes tussen domestication (het werk lezen alsof het in de doeltaal is geschreven) en foreignization (het behouden van vreemde elementen).

Ethiek en rechten spelen een cruciale rol: vertalers ontvangen erkenning en werken binnen vertaalrechten en contractuele afspraken. Ook kunnen aantekeningen of toelichtingen nodig zijn om culturele verwijzingen begrijpelijk te maken. Belangrijke uitdagingen zijn cultuurgebonden referenties, woordspelingen, humor en, bij poëzie, rijm en metrum.

Literatuurvertalers leveren een belangrijke bijdrage aan de uitwisseling tussen literaire tradities en talen. Ze worden vaak gezien als co-creators van de vertaalde tekst, opererend binnen redactionele, juridische en professionele richtlijnen die door uitgevers en vakverenigingen worden gehuldigd.