lipideregulering

Lipideregulering is het geheel van fysiologische processen die lipiden thuis houden in balans in een organisme. Het omvat synthese en afbraak van vetzuren en cholesterol, opslag in adipose weefsel, transport via lipoproteïnen en signaalfuncties van lipiden in cellen. Regulatieve netwerken opereren op lokaal niveau in weefsels zoals lever en vetweefsel en op systemisch niveau via hormonen en voeding.

Belangrijke regulatiedomeinen zijn lipogenese en lipolyse. Lipogenese vindt plaats in lever en vetweefsel en wordt aangestuurd door enzymen als ACC en FAS, geactiveerd door insuline en SREBP-1c. Lipolyse in adipocyten wordt geactiveerd door catecholamines via de cAMP-PKA route en afremt door insuline; belangrijke enzymen zijn ATGL en HSL. Vetzuuroxidatie in mitochondriën wordt begrensd door malonyl-CoA en gereguleerd door energie-status; PPARα speelt een belangrijke rol in lever en spieren.

Cholesterolhomeostase wordt gereguleerd door synthese en afbraak van cholesterol: SREBP-2 en HMG-CoA-reductase reguleren de productie, terwijl LDL-receptoruitdrukking de opname uit de bloedsomloop bepaalt. Lipidentransport verloopt via lipoproteïnen (VLDL, LDL, HDL) met regulatie van hun samenstelling en afgifte. Galzouten vormen een apart omzettingspad van cholesterol en worden beïnvloed door FXR en verwante signaalroutes.

Storingen in lipideregulering spelen een rol bij aandoeningen zoals obesitas, diabetes type 2 en non-alcoholische leververvetting. Lever, spierweefsel en adipose weefsel werken samen om lipiden te verdelen volgens energiebehoefte. Behandelingsstrategieën richten zich op modificatie van regulerende routes, bijvoorbeeld statines voor cholesterol, en mogelijk toekomstige modulatie van transcriptionele regulators zoals SREBP en PPAR's.