leerkenmerken

Leerkenmerken is een term uit de onderwijskunde die verwijst naar de kenmerken van een leerling of leerproces die invloed hebben op hoe iemand leert en hoe onderwijs het beste kan worden vormgegeven. De term wordt gebruikt om verschillen tussen leerlingen uit te leggen en om onderwijsontwerp en leerprocessen op maat te sturen.

De belangrijkste categorieën zijn onder meer cognitieve kenmerken, met zaken als voorkennis, werkgeheugen, aandacht en probleemoplossend vermogen; en metacognitieve kenmerken, waaronder zelfregulatie, planning, monitoring van begrip en evaluatie van eigen leerstrategieën. Daarnaast spelen motivatie- en affectieve kenmerken een rol, zoals interesse, betrokkenheid, zelfvertrouwen en angst voor fouten. Ontwikkelings- en demografische kenmerken verwijzen naar leeftijd, ontwikkelingsstadium, taalvaardigheid en eerder opgedane kennis. Ook contextuele kenmerken, zoals de leersituatie, didactische aanpak, klasgrootte, leeromgeving en beschikbare ondersteuning, beïnvloeden hoe en wat geleerd wordt.

Toepassing en evaluatie van leerkenmerken gebeurt met diagnostische toetsen, formatieve evaluatie, observaties, portfolio’s en leeranalyse (learning analytics). Deze informatie ondersteunt differentiatie, adaptief onderwijs en de keuze van leerstrategieën en materialen die aansluiten bij de mogelijkheden en behoeften van de leerling.

Kritisch wordt opgemerkt dat vaste leerstijlen niet robuust blijken te zijn als beperkende verklaringskaders; hedendaags onderwijs legt meer nadruk op flexibiliteit in strategiegebruik, metacognitie en gepersonaliseerde ondersteuning.

Zie ook leerstrategie, metacognitie, differentiatie en adaptief onderwijs.