koperdeficiëntie

Koperdeficiëntie is een tekort aan koper, een essentieel spoorelement dat nodig is voor diverse enzymen en metabolische processen. Koper speelt een rol bij de productie van energie in mitochondriën (cytochroom c-oxidase), bij het oxideren van ijzer door ceruloplasmine, bij bindweefselvorming via lysyl-oxidase en bij de synthese van neurotransmitters zoals dopamine via dopamine-β-hydroxylase. Een tekort kan leiden tot vermoeidheid, bloedarmoede door verstoord ijzertransport en een verzwakt immuunsysteem of zenuwklachten.

Oorzaken en risicofactoren zijn onder meer onvoldoende inname via voeding, malabsorptie (bijvoorbeeld bij coeliakie of inflammatoire darmaandoeningen), verhoogde behoefte tijdens zwangerschap, of overmatige zinkinname die koperabsorptie remt. Andere oorzaken zijn langdurige parenterale voeding zonder koper en bariatrische chirurgie. Symptomen variëren en kunnen onder meer bloedarmoede, neutropenie, terugkerende infecties, neuropathie of ataxie, moeheid en huid- of haarkleurveranderingen omvatten.

Diagnose en behandeling verlopen meestal via screening op serumkoper en ceruloplasmine; aanvullend onderzoek kan ijzerstatus en leverkoperwaarden opleveren. Behandeling bestaat uit kopersupplementen, meestal in orale vorm; bij malabsorptie of ernstige deficiëntie kan parenterale toediening nodig zijn. Preventie omvat een evenwichtig dieet met koperrijke voedingsmiddelen zoals lever, schelpdieren, noten, zaden, volkorenproducten en peulvruchten, en het tijdig bespreken van kopersupplementen bij risicogroepen onder medisch toezicht.