kogelgewrichten

Kogelgewrichten zijn een type synoviaal gewricht waarbij de bolvormige kop van een bot volledig in een komvormig oppervlak van een tweede bot past. Dit geeft een grote bewegingsvrijheid. Het gewricht is bekleed met kraakbeen en omgeven door een gewrichtskapsel met een synoviale membraan, met extra stabiliserende ligamenten en omliggende spieren. In de gewrichtsspleet bevindt zich synoviale vloeistof die smering en voeding van het kraakbeen levert.

Deze gewrichten maken drie rotatie-assen mogelijk: flexie en extensie, abductie en adductie, en endo- en exorotatie, vaak samen met circumductie. Door deze combinatie kunnen ledematen in veel verschillende richtingen bewegen.

Voorbeelden en verschillen: de heup, articulatio coxae, is een diepe kogel met de kop van het dijbeen in de acetabulum van het bekken; de socket is diep en stabiliteit komt van het kapsel, ligamenten en de heuplabrum. De schouder, articulatio glenohumeralis, is veel minder stabiel maar extreem mobiel: de kop van de humerus past in een relatief ondiepe glenoïd met ondersteuning van de rotatorcuff-spieren, het kapsel en een labrum.

Klinisch belang: kogelgewrichten zijn gevoelig voor dislocaties en degeneratieve aandoeningen zoals artrose. Behandelingen variëren van fysiotherapie en pijnstilling tot chirurgie, waaronder heuppartroplastiek of schouderarthroplastiek, afhankelijk van ernst en functionele beperkingen.