klierfunctie

Klierfunctie verwijst naar de fysiologische activiteit van klieren die hun afscheidingen produceren en afgeven. Klieren kunnen onderverdeeld worden in endocriene klieren, die hormonen rechtstreeks in het bloed afgeven, en exocriene klieren, die secreten via kanalen aan buiten- of inwendige oppervlakken afgeven. Endocriene klieren regelen lange termijn processen zoals groei, stofwisseling en reproductie; exocriene klieren leveren enzymen, vocht of slijm die nodig zijn voor spijsvertering, thermoregulatie en afweer.

De werking van klieren wordt aangestuurd door een combinatie van het zenuwstelsel en hormoonreeksen, vaak via de hypothalamus-hypofyse-as. Negatieve terugkoppeling zorgt ervoor dat een hoog hormoonniveau de aanmaak remt. Lokale factoren en paracriene signalen kunnen de activiteit bovendien direct beïnvloeden. De regulatie is vaak dynamisch en afhankelijk van leeftijd, gezondheid en omgevingsfactoren.

Belangrijke klieren zijn onder meer de hypofyse (reguleert andere klieren via hormonen zoals TSH, ACTH en GH), de schildklier (thyroxine), de bijschildklieren (parathyroid hormoon), de bijnieren (cortisol, adrenaline), de pancreas (insuline, glucagon), en de geslachtsklieren (oestrogeen, testosteron). Exocriene klieren zoals speekselklieren, zweetklieren en de alvleesklier exocrien leveren enzymen en secreties voor digestie en bescherming.

Afwijkingen in klierfunctie kunnen leiden tot hypo- of hyperfunctie en worden onderzocht met hormoonbepalingen in bloed of urine, stimulatie- of suppressietesten en beeldvorming. Voorbeelden van aandoeningen zijn hypothyreoïdie, hyperthyreoïdie, diabetes mellitus, Addison‑ziekte en het syndroom van Cushing. Behandeling varieert van hormoonvervanging of medicamenteuze modulatie tot chirurgie bij tumoren, met regelmatige opvolging.