induceerbare

Induceerbaar is een bijvoeglijk naamwoord uit het Nederlands dat aangeeft dat iets kan worden geïnduceerd of op gang gebracht door een inducerende factor. In de biologie en geneeskunde wordt de term vooral gebruikt om systemen te beschrijven waarin de expressie van een gen, een fenotype of een pathway gecontroleerd kan worden aangestuurd door externe signalen of stoffen.

In moleculaire biologie en genetica verwijst induceerbaar naar systemen waarbij de activiteit van een promotor of regulerend mechanisme pas significant toeneemt bij aanwezigheid van een inducer. Zolang er geen inducer aanwezig is, blijft de expressie vaak laag of uitgeschakeld. Dergelijke systemen bieden vaak nauwkeurige temporele en doseringscontrole over genexpressie.

Veelvoorkomende voorbeelden zijn inducible promoters en regulerende circuits in laboratoriummodellen. Bekende implementaties zijn het Lac-systeem met IPTG, Tet-On en Tet-Off systemen met doxycycline, en het arabinose-geleide araBAD-promotor—veel gebruikt in respectievelijk bacteriële en eukaryote experimenten. Ook het GAL-systeem in gist is een bekend voorbeeld van een inducible systeem. Factoren zoals “leakiness” (achtergrondexpressie zonder inducer), inducerdoseringsrespons en toxiciteit van de inducer spelen een rol bij de bruikbaarheid van een systeem.

Naast biotechnologie kan de term ook in bredere farmacologische context voorkomen, waar “inductie” verwijst naar het activeren van enzymen of metabole routes door bepaalde stoffen. In de literatuur wordt “induceerbaar” meestal gebruikt om systemen aan te duiden die experimenteel of klinisch regelbaar zijn.

Zie ook inducible promoter, genexpressie en regulerende netwerken.