hooggelegeerd

Hooggelegeerd is een term uit de metallurgie die verwijst naar metalen of legeringen met een relatief hoog aandeel legeringselementen ten opzichte van het basismetall. In de staalwereld onderscheidt men doorgaans hooggelegeerde staalsoorten van laag- en middengelegeerde varianten. De extra elementen, zoals chroom (Cr), nikkel (Ni), molybdeen (Mo), vanadium (V), tungsten (W), kobalt (Co) en niobium (Nb), worden toegevoegd om specifieke eigenschappen te verbeteren.

De toegevoegde legeringselementen leveren kenmerken op zoals verhoogde hardheid en treksterkte, betere slijtvastheid, hogere corrosiebestendigheid en betere warmtebestendigheid bij hoge temperaturen. Hierdoor zijn hooggelegeerde materialen geschikt voor veeleisende toepassingen in onder meer de chemische industrie, lucht- en ruimtevaart, energieopwekking en gereedschapsmaterialen. Staalsoorten die als roestvast of staal met hoge temperatuurprestaties worden aangemerkt, vallen vaak onder deze categorie vanwege hun hoge chromium-, nikkel- of andere legeringselementen.

Voorbeelden zijn roestvast staal (met hoog chroomgehalte), gereedschapsstalen en nickel-based superalloys. Ook sommige speciale legeringen voor turbinebladen en chemieapparatuur behoren tot de hooggelegeerde families. Niet-ferro- en non-ferro legeringen worden in bredere zin eveneens onder hooggelegeerde materialen gepositioneerd.

Productie en verwerking van hooggelegeerde legeringen vereist vaak gespecialiseerde smelt-, giet- en warmtebehandelingsprocessen. Ze kunnen moeilijker te bewerken of te lassen zijn en vragen om nauwkeurige kwaliteitscontrole. De kosten en afhankelijkheid van dure elementen zijn doorgaans hoger dan bij laaggelegeerde materialen.

Definitieverschillen bestaan; in de praktijk verwijst hooggelegeerd doorgaans naar materialen met een duidelijk hoger aandeel legeringselementen dan standaard koolstofstaal.

---