gietbaarheid

Gietbaarheid is een materiaaleigenschap die aangeeft in hoeverre een stof via gietprocessen in een mal kan worden overgebracht en een product kan vormen. De term wordt vooral gebruikt in metallurgie, maar ook bij kunststoffen en keramische gietprocessen. Een hoge gietbaarheid betekent doorgaans dat de vloeistof snel en volledig de vorm vult en dat defecten zoals koudsluiten, porositeit of krimp beperkt blijven.

Factoren die gietbaarheid bepalen zijn onder meer de vloeibaarheid van het gesmolten materiaal (viscositeit en oppervlaktespanning), de temperatuur, de samenstelling en het solidificatie-interval. Een breed solidificatiebereik en hoge krimp belemmeren de gietbaarheid. De legeringsbestanddelen, zoals silicium en magnesium in aluminium, of koolstof in staal, hebben een sterke invloed op hoe goed een materiaal vult en aan welke defecten het blootstaat. De gietmethode (zandgieten, investeringsgieten, drukgieten) beïnvloedt eveneens de benodigde vloeibaarheidskenmerken en de afkoelingssnelheid.

Beoordeling en metingen: gietbaarheid wordt vaak beoordeeld met vloeibaarheidsproeven en giettesten die aangeven hoe goed de vloeistof de mal vult en welke defecten optreden, zoals porositeit, koude afsluiting of krimp. Voor polymeren geldt de Melt Flow Index (MFI) als maat voor stromingsgedrag; bij metalen worden gietbaarheidscriteria vaak beoordeeld aan de hand van flowtesten en proefgieten.

Praktisch belang: een goede gietbaarheid vergemakkelijkt het vullen van complexe mallen en vermindert nabewerking en defecten. Bij ontwerp en materiaalkeuze spelen gietbaarheidscriteria een rol in de selecte van legeringen, additieven en gietontwerp (poortjes, venting en maltemperatuur).