geneesmiddelenontdekking

Geneesmiddelenontdekking is het proces waarbij onderzoekers systematisch nieuwe moleculen of biologische agentia identificeren met potentieel als geneesmiddel. Het doel is veilige en effectieve behandelingen voor ziekten en aandoeningen. Het proces vereist een interdisciplinair samenspel van biologie, chemie, farmacologie en regelgeving, en loopt van basis- tot klinische toepassing.

De ontdekking doorloopt meerdere fasen. Eerst wordt een ziektegerelateerd doel geïdentificeerd en gevalideerd. Vervolgens vindt hit- en leadontdekking plaats om kandidaat-moleculen te vinden die het doel moduleren. Medicijnontwerp en chemische optimalisatie verbeteren werking en ADME. Daarna volgen preklinische studies en toxicologie. Klinische ontwikkeling start met Fase I (veiligheid en dosering), vervolgd door Fase II (effectiviteit en dosering) en Fase III (grootschalige bevestiging). Bij positieve resultaten wordt doorgaans een indiening bij regelgevende instanties voorbereid. Na toelating volgt post-marketing surveillance en farmacovigilantie.

Moderne ontdekking maakt gebruik van high-throughput screening, structureel gebaseerd ontwerp van geneesmiddelen, rationele drug design en computationele modellen, vaak gecombineerd met fenotypische screening. Biologie, chemie en klinische disciplines werken samen in publieke en private samenwerkingen. Innovaties zoals biomarker-gedreven patiëntenselectie en gepersonaliseerde geneeskunde beïnvloeden hoe doelwitten worden gekozen en hoe kandidaten worden beoordeeld.

Geneesmiddelenontdekking is tijd- en kostenintensief en kent vele missers in klinische fasen. Daarom zijn samenwerking, strikte regelgeving en transparante evaluaties cruciaal. Belangrijke thema's zijn reproducibiliteit, veiligheid en maatschappelijke impact, evenals ethische overwegingen.